آقای "وانگ جه"نظریه پرداز چینی در زمینه الگوهای توسعه و پیشرفت بویژه  صاحب سبک و دیدگاه درنظریه تین شیا و تمدن جهانی

متولد ۱۹۶۳، اهل  شهر زیبو استان شاندونگ. به ترتیب در دانشکده فلسفه دانشگاه شاندونگ و دانشکده فلسفه دانشگاه رنمین چین تحصیل کرده و مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری فلسفه را دریافت کرده است. از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ پژوهشگر پسادکتری تاریخ در دانشگاه تربیت مدرس پکن بوده است. شاگرد استادان شی جون و گه رونگ جین از دانشگاه مردم چین و استاد ژو گویتین از دانشگاه تربیت مدرس پکن بوده و در حال حاضر استاد بخش فلسفه مدرسه حزب مرکزی کمیته حزب کمونیست چین و استاد راهنمای دانشجویان دکتری است. دریافت ‌کننده جایزه «استاد برجسته» دانشجویان تحصیلات تکمیلی مدرسه حزب مرکزی در سال‌های ۲۰۰۸-۲۰۰۹ و جایزه تدریس برجسته در سال‌های ۲۰۱۳-۲۰۱۴.

آثار منتشر شده شامل «هجده سخنرانی در فلسفه چین»، «مقالات درباره اندیشه سیاسی کنفوسیوس پیش از سلسله چین» و سردبیری مجموعه کتاب‌های «تالار بزرگ آموزش فرهنگ ملی برای مدیران ارشد»، «کلاس درس اخلاق سیاسی برای مدیران ارشد» و «مجموعه فرهنگ مطالعات عملی» است. در سال ۲۰۲۵ سخنران اصلی همایش پژوهشی کنفوسیوس دانگ چونگشو خواهد بود و اهمیت روحیه مطالعات عملی دانگ چونگشو را در مدیریت اجتماعی معاصر و مدیریت جهانی مطرح خواهد کرد.

( لینک یکی از مصاحبه درباره دیدگاه تیان شیا ایشان ، منبع از خبرگزاری چین ، تاریخ : 2-6-2023 )

وانگ جه : چرا دیدگاه تیان شیا «یک خلق برجسته از فرهنگ سنتی برجسته چین است؟»

-گزارش کنگره بیستم حزب اشاره کرد که فرهنگ سنتی برجسته چین ریشه‌دار و عمیق است، و نتیجه خرد تمدن چینی است که شامل نگرش به کیهان ، دیدگاه تیان شیا، دیدگاه اجتماعی و دیدگاه اخلاقی مردم چین است که در طول تولید و زندگی طولانی مدت، جمع‌آوری شده است. در میان این‌ها، دیدگاه تیان شیا (دیدگاه جهانی ) منحصر به فرد است، این یک خلق فرهنگی برجسته مردم چین است و ساختار فرهنگی با شکوه‌ترین و با چارچوب‌ترین فرهنگ چینی است.

” تیان شیا“ چیست؟ دیدگاه تیان شیا در کدام جنبه های فرهنگ سنتی برجسته چین منعکس شده است؟ دیدگاه تیان شیا چه الهاماتی می تواند برای مدیریت جهانی کنونی فراهم کند؟ خبرنگار اخیراً به همین منظور با وانگ جه رئیس انجمن مطالعات عملی چین، استاد بخش فلسفه مدرسه حزب مرکزی حزب کمونیست چین آکادمی ملی مدیریت دولتی و استاد راهنمای دکتری مصاحبه کرده است.

در ادامه خلاصه‌ای از متن مصاحبه ارائه می‌شود:

خبرنگار: «پیش از آنکه مردم جهان نگران باشند، من نگرانم؛ پس از آنکه مردم جهان شادمان شدند، من شادمان می‌شوم.» «جهان» ） تیان شیا （به عنوان یک مفهوم فرهنگی منحصر به فرد برای چینی‌ها و حتی حوزه فرهنگ خان، دارای تأثیر ماندگار و عمیقی است. «جهان» چیست؟

وانگ جی: « جهان یا تیان شیا» شامل کل بشریت است که قدما می ‌شناختند و نمایانگر تمام دنیای متمدن شناخته شده است، یعنی «یکپارچگی تیان شیا ». مفهوم «تیان شیا » در دوره ‌های مختلف تاریخی تکامل یافته و شکل گرفته است و دیدگاهی با ویژگی‌های فرهنگی چینی را ایجاد کرده است. این دیدگاه، نگرش کلی چینی‌ها نسبت به مسئله «تیان شیا» است و بازتاب‌دهنده نگرش به کیهان، دیدگاه نسبت به جهان، زندگی، اخلاق، ارزش‌ها، کشور و تاریخ چینی‌های قدیم است. دیدگاه تیان شیا منبع مهمی از اندیشه ‌ها و روحیات برجسته ملت چین است و حامل اصلی شکل ‌دهی به تمدن چینی، خرد چینی و روحیه چینی محسوب می ‌شود.

در فرهنگ سنتی چین، «تیان شیا » به عنوان یک مفهوم فرهنگی منحصر به فرد برای چینی‌ها و حوزه فرهنگ خان، خود دارای معانی متنوع در سطوح مختلف است.

از منظر جغرافیایی، «تیان شیا»  معنایی مشابه با «سی های یا چهار دریا»،  « جیو جو  یا نه استان» و « سی فانگ یا چهار جهت» دارد و از نظر منطقه طبیعی و فضای فیزیکی درک می ‌شود.

از منظر سیاسی، «تیان شیا» قلمروی سیاسی و سرزمینی است که در آن مردم زندگی می ‌کنند و ساختار و نظم سیاسی خاصی را تشکیل می ‌دهند، مانند «نظام پنج پوشش تیان شیا»، «نظام نه پوشش تیان شیا»  و « تیان شیا  پادشاهی» .

از منظر فرهنگی، «تیان شیا» نوعی اندیشه و روحیه است که باورها و شخصیت مردم چین را در بر می ‌گیرد، مانند «احساسات  تیان شیا» ، «بازگشت به نیکی  تیان شیا» ، «وحدت بزرگ تیان شیا»و   «تیان شیا برای عموم» که همه بیانگر آرمان‌های سیاسی و روحیه انسانی هستند.

از منظر فلسفی، «تیاناشیا» نوعی تفکر و روش است، شکلی از خرد که رهبری عالی برای اداره و برنامه‌ریزی حکمرانی تیان شیا به کار می ‌برد، مانند «نگاه به تیان شیا با دید تیان شیا» ، «تعادل و هماهنگی تیان شیا»  و «هم‌آهنگی تیان شیا» .

از بعد اکولوژیکی، «تیان شیا» نوعی تمدن است که ذات تمدن تبدیل انسان به انسانیت است، فراتر رفتن طبیعت انسانی از طبیعت حیوانی و فراتر رفتن انسان‌ برای بقا  از شیوه ‌های بقا است، مانند «تبدیل به تیان شیا»  و «تمدن تیان شیا» .

کنفوسیوس تصمیم گرفت «خود را کنترل کند و به آداب بازگردد، تا تیان شیا به نیکی بازگردد» و «وحدت بزرگ تیان شیا» را محقق سازد؛ من زه، آرزو داشت «نیکی سراسر تیان شیا را فرا گیرد»؛ مو زه  خواست «همه مردم تیان شیا را دوست بدارد» و «کشور دیگران را مانند کشور خود و خانواده دیگران را مانند خانواده خود ببیند»؛ لائوزه تأکید کرد «خود را به عنوان تیان شیا در نظر بگیرد»؛ این‌ها نمونه ‌های بارز «احساسات تیان شیا» در فرهنگ سنتی برجسته چین هستند که روحیه ملی و کیفیت‌های برجسته ملت چین را که «با تیان شیا خوشحال و با تیان شیا نگران است» به نمایش می ‌گذارند.

خبرنگار: دیدگاه تیان شیا چه مفهومی دارد و در فرهنگ برجسته سنتی چین چگونه تجلی یافته است؟

وانگ جه: دیدگاه تیان شیا در فرهنگ چینی، بر پایه ارزش‌هایی مانند دیدگاه خودسازی، دیدگاه خانواده و کشور، دیدگاه صداقت، دیدگاه پاک‌دستی، دیدگاه مردم‌مداری و دیدگاه انسجام شکل گرفته و دارای مفهومی غنی و عمیق است. به طور مشخص به شرح زیر است:

خودسازی پایه و اساس دیدگاه تیان شیا است. در «دانش بزرگ» آمده است «راه را در سراسر جهان بپیمایید» که کلید آن انسان است؛ همه چیز از هر فرد آغاز می‌شود، یعنی خودسازی درونی، و تنها با خودسازی درونی می‌توان به اصلاح بیرونی پرداخت. دانشمندان گذشته اغلب «جهان را مسئولیت خود می‌دانستند» و برای رسیدن به عالی‌ترین آرمان «صلح در جهان»، ابتدا باید شخصیت خود را پرورش دهند. همانطور که کنفوسیوس گفته است: «اگر خود درست باشد، بدون دستور عمل می‌کند؛ اگر خود درست نباشد، حتی با دستور هم اطاعت نمی‌کند.» سخت‌گیری در خودسازی، نخستین معیار «صلح در جهان» است.

آگاهی به صداقت کلید دیدگاه جهان‌شمول است. در چین باستان، صداقت به عنوان کلید نظم اخلاقی جهان شناخته می­‌شد و معنای اصلی آن «راستگویی» و «واقعیت» بود. در «گوان‌زی» آمده است: «کسی که صادق است، همه مردم جهان مایل به دوستی با او هستند.» کنفوسیوس نیز بر اهمیت صداقت برای ایستادگی و شخصیت فرد تأکید داشت و گفت: «انسان بدون اعتماد، نمی‌دانم چگونه می‌تواند وجود داشته باشد.»

پیگیری پاک‌دستی اعتماد به نفس دیدگاه جهان‌شمول است. پاک‌دستی یعنی در حکومت به طور جدی از سوءاستفاده خودداری کردن، بدون اجازه چیزی را نگرفتن و ثروت ناحق دریافت نکردن. در «کتاب آداب» آمده است: «در مواجهه با ثروت، نباید از روشهای نا درست برای کسب آنها استفاده کرد» لیو شیانگ در دوره خان معتقد بود: «شخص درستکار قلب خود را فریب نمی‌دهد، شخص پاک‌دست چیزی را بی‌جهت نمی‌گیرد.» چن هونگمو در دوره چینگ گفت: «مسئولان مردمی، پاک‌دستی را پایه خود می‌دانند.» از نظر گذشتگان، پاک‌دستی اساس مسئولیت و کلید حکومت است: «تنها عدالت روشنایی می‌آورد و تنها پاک‌دستی قدرت می‌آفریند.» زندگی پاک و خدمت صادقانه، اعتماد به نفس «صلح در جهان» است.

توسعه هماهنگی هدف دیدگاه جهان‌شمول است. «هماهنگی» یکی از پایه ‌های فرهنگ چینی است و راه تعامل میان انسان‌ها و میان کشورها را نشان می‌دهد. از دوره وی جین به بعد، ادغام کنفوسیوس، دائوئیسم و بودیسم، قدرت همبستگی بالای فرهنگ چینی را نشان می‌دهد. شون ‌زه گفته است: «همه چیز با هماهنگی خود به زندگی می‌رسد» و «هماهنگی ارزشمند است» به تدریج به قاعده مهمی در فعالیت‌های اجتماعی تبدیل شده است. «یک گل به تنهایی بهار نیست، صد گل شکفته بهار را پر می‌کند.» هیچ کشوری نمی‌تواند به تنهایی برتر باشد و تنها می‌تواند راه همکاری برد-برد و منافع متقابل را طی کند.

خبرنگار: چرا گفته می ‌شود دیدگاه «تیان شیا» (جهان‌شمول) ساختار فرهنگی برجسته ‌ترین و دارای بیشترین وسعت در فرهنگ چینی است؟

وانگ جی: چینی‌ها از دیرباز در محیط وسیع قاره‌ای زندگی کرده ‌اند و ارتباط دوستانه میان قبایل و اقوام مختلف هرگز قطع نشده است. آن‌ها از زمان‌های بسیار قدیم دیدگاه خاص خود درباره «تیان شیا» داشته ‌اند. مانند «هماهنگی میان همه ملت‌ها» در کتاب «شانگ ‌شو»، «صلح جهانی، همزیستی مسالمت‌آمیز میان کشورها» در «ژو یی»، «در سراسر جهان همه برادرند » در «لون ی‌یو» و «جهان برای همگان است» و «جهان یک خانواده است» در «لی ‌جی»، تا مفهوم «جامعه سرنوشت مشترک بشر». دیدگاه تیان شیا خلاقیتی برجسته از مردم چین است و ساختار فرهنگی با وسعت و عظمت در فرهنگ چینی به شمار می‌رود. در دوران معاصر، حفظ و ترویج دیدگاه تیان شیا «هماهنگی میان همه ملت‌ها» فرهنگ چینی، افکار و دیدگاه‌های نوینی برای مدیریت جهانی ارائه کرده است.

در دوره شانگ، تیان شیا(جهان ) به دو بخش «چهار جهت» و «مرکز» تقسیم می‌شد که عناصر بنیادی دیدگاه تیان شیا در چین را شکل داد. پس از دوره چین و خان، وضعیت «حاکم مشترک» ضعیف در سه دوره شیا، شانگ و ژو جای خود را به نظام سیاسی یکپارچه داد و دیدگاه تیان شیا به تدریج وارد ایده ‌های سیاسی شد. در دوره ‌های سویی، تانگ، سونگ، یوان، مینگ و چینگ، مفهوم سنتی تیان شیا و نظم سیاسی شکل گرفته به کمال رسید. در این میان، مفاهیمی مانند «هماهنگی میان همه ملت‌ها، همکاری و همدلی، جهان یک خانواده است» از کنفوسیوس، «نگه داشتن وحدت به عنوان الگوی جهان» از تائوئیسم، «حکومت برای جهان» از قانون‌گرایان و «عدالت مشترک جهان» از موئیسم، همه نظریه ‌هایی هستند که با هدف اداره جهان ساخته شده‌اند و حمایت فکری برای تحقق «صلح جهانی» و «وحدت بزرگ» فراهم می ‌کنند. چنین دیدگاهی فراتر از دیدگاه ملی است و وسعت، افق و عظمت آن قابل مقایسه با موارد عادی نیست و روش‌ها و تفکرات حل مسائل بین‌المللی در عصر نوین را تعیین می‌کند که بر همکاری و برد-برد تمرکز دارد، نه مقابله و تسلط.

در طول هزاران سال، با ساختار نظری و  عملی مردم چین، پیگیری عدالت جهانی، منفعت جهانی و هماهنگی جهانی به نماد روحی منحصر به فرد ملت چین تبدیل شده و منبع بی‌پایانی از خرد برای مفهوم جامعه  سرنوشت مشترک بشر فراهم کرده است.

خبرنگار: در این تغییرات بزرگ که در صد سال گذشته بی‌سابقه است، دیدگاه تیان شیا (جهان شمول ) چه الهاماتی می ‌تواند برای حاکمیت جهانی کنونی ارائه دهد؟

وانگ جه : دیدگاه تیان شیا (جهان‌شمول) از دیرباز تا کنون دیدگاه استراتژیک بین‌المللی چین بوده است؛ مفاهیمی مانند دل‌سپردن به جهان، مسئولیت‌پذیری نسبت به جهان، جهان به عنوان ملک عمومی و وحدت جهانی همواره حفظ شده‌اند و الهامات مفیدی برای حاکمیت جهانی کنونی فراهم می‌آورند.

«دل‌سپردن به جهان» با ترویج دیدگاه حاکمیت جهانی مبتنی بر مشورت مشترک، ساخت مشترک و بهره‌برداری مشترک هم‌راستا است. «رشد و سقوط جهان، مسئولیت هر فرد است» مسئولیتی مشترک در طول تاریخ ملت چین بوده است. مفهوم جامعه مشترک سرنوشت بشر که چین ترویج می ‌کند، دیدگاهی است بر پایه ارزش‌های «دل‌سپردن به جهان و پیشرفت خود از طریق کمک به دیگران»، که با منافع بنیادین بشریت همخوانی دارد و دیدگاهی جهان‌شمول با ویژگی‌های عصر نوین است که به مردم کشورهای جهان کمک می‌کند تا صلح پایدار و توسعه مشترک را حفظ کنند و برای حل چالش‌های مشترک بشریت، راهکارهای نو و مسیرهای تازه‌ای را جستجو کنند.

«تلاش برای منافع عمومی جهان» و ایجاد روابط بین‌المللی مبتنی بر همکاری و برد-برد. تمایز میان اخلاق و منفعت یکی از موضوعات مهم فلسفه باستان چین است. کنفوسیوس معتقد بود باید «در مواجهه با منفعت، به اخلاق بیندیشیم»، من زه بر «حاکمیت اخلاق بر منفعت» تأکید داشت، شون زه هشدار می‌داد «کسی که ابتدا به اخلاق و سپس به منفعت می ‌اندیشد، سرافراز است و کسی که ابتدا به منفعت و سپس به اخلاق می‌اندیشد، خوار است»، و مو زه مفهوم «تقویت منافع جهان» را مطرح کرد که به دنبال منافع عمومی جهان است نه منافع شخصی. چین قصد دارد توسعه یابد و در عین حال کشورهای در حال توسعه دیگر را نیز به پیشرفت همراهی کند؛ رؤیای چین نه تنها به نفع مردم چین بلکه به نفع مردم جهان است.

توجه به «دل‌های همه مردم جهان» و ایجاد نظم بین‌المللی عادلانه و منطقی. ملت چین از دیرباز به دوستی و همزیستی مسالمت‌آمیز تأکید داشته است؛ نه تنها آرزو دارد خود زندگی خوبی داشته باشد بلکه می‌خواهد دیگران نیز زندگی خوبی داشته باشند. کنفوسیوس تأکید می‌کرد «آنچه را برای خود نمی‌پسندی، بر دیگران تحمیل نکن»، ژو شی این را به معنای «در برخورد با دیگران خود را جای آنها بگذاریم و به فکر آنها باشیم. » تفسیر کرد؛ این دیدگاه عمیقاً بر نحوه تعامل چینی‌ها با دیگران، انسان با جامعه و انسان با خودشان تأثیر گذاشته است. در سطح جهانی، چین به ترویج ایجاد نظم بین‌المللی عادلانه و منطقی، پایبندی به مردم‌محوری، مخالفت با هژمونی و حمایت از منافع گسترده کشورهای در حال توسعه و پیشبرد اصلاحات نظم بین‌المللی اهتمام دارد.

ملت چین همواره بر «جهان به عنوان یک خانواده» تأکید داشته و آرزوی جهانی زیبا با «راه بزرگ که همه چیز برای عموم است» را در سر می ‌پروراند. در ابتکار جدید تمدن جهانی که ارائه شده، نخستین بند تأکید بر ترویج احترام به تنوع تمدن‌های جهان، پایبندی به برابری، تبادل، گفت‌وگو و شمول تمدنی است؛ به گونه‌ای که تبادل تمدنی فراتر از جدایی تمدنی، تبادل متقابل تمدنی فراتر از درگیری تمدنی و شمول تمدنی فراتر از برتری تمدنی باشد. این به خوبی اعتماد فرهنگی و مسئولیت جهانی چین را در شرایط تاریخی نوین نشان می‌دهد و راه درست را برای پیشبرد توسعه تمدن جهانی به عصر جدید ایجاد می‌کند.

منبع:

https://www.cnr.cn/bj/oiue/20230602/t20230602_526273063.shtml